.png "English"){kind=small}
Ãåíîöèä åçèäñêîãî íàðîäà â Îñìàíñêîé Òóðöèè â 1915-1918ãã
Êàðòèíà óáèòûõ ïî òåððèòîðèàëüíûì îáëàñòÿì ñëåäóþùàÿ:1. íàñòîÿùåì ñåâåðíàÿ ÷àñòü Èðàêà â ñîñòàâ êîòîðîãî âõîäÿò Ñèíäæàð (Øèíãàë), Ñèíóí, Ãîáàë, Äãóð, Ãàëè Àëè Áàãå, Äãîê, Çîðàâà, Êàðñå è Áàðå, Ñèáà, Òëçaôå, Òëçàñå, Õðáàäý, Êàâàëà, Ãðçàðê, Ðìáóñè, Øàðîê, Òëêàçàá, Òëáàíòà, Êîäæî, Õîòìè, Ðíäàâà, Àìàäèà.  âûøåóêàçàííûõ ñåëàõ áûëî óáèòî îêîëî 200.000 åçèäîâ.
2.  ïîëÿõ Õàíàñîðè (Õàâàñîðè) øòàòà Âàíà Çàïàäíîé Àðìåíèè ïîãèáëî îêîëî 100.000 åçèäîâ. Åùå 100.000 ïîãèáëî â áëèçëåæàùèõ ñåëàõ: Àâàõ, Àõóðèê, Àäæàëè, Àð÷àê, Áåãðè, Àâàñè, Áåäæàðèìî, Áåðòèñ, Ãèàäèí, Òîíäóðìà, Çåâà, Äåðäæàìàäà Æåðèí, Äåðäæàìàäà Æîðèí, Äóàâàí, Õíäè, Ýðäæèñ (Àð÷åø), Òîíäóðàê, Õà÷àí, Õîäæîõøëàê, Õàñàìèàèí, Êóäæàïíàð, Êàðàêàÿ, Êèàòî, Êîëçîò, Êþ÷åê êåé, Ìåðâàíý, Ìîëëàõàñàí, Ìó÷à, Ìóðàäèí, ßðìðêà, Íîøàð, Øàõìàíèñ, Øåðåôõàíý, Øèêåôòè, ×àëäðàí, ×ðàõ, ×èáóõëó, Ïøèêóìáàò, Äæàíèê, Ñàðàé, Òèìàð, Óòý, Îðåíý ó äð.
3. Ìóø (Êàâàíå êåðý), Àâàõýå, Äèàðáåêèð (Äàøòà Áøåðè), Ìàðäý Õàçàëèå (Õàðçà), Äæçèð øòàòîâ Àçêà Æåðèí, Àçêà Æîðèí, Àëêà, Áàçèäàíý, Áàñìóòý, Áàõèñ, Áåðêëý, Ãàëèå Çèëàí, Ãåäóêý, Äóøà, Åðåä, Çàõîðàý, Çåèê, Çåðèíý, Õíóñ, Êàõàðèíý, Êàâðçîå, Êîáîëäîð, Êîðõý, ×íåðèíà, Àäóíà, Àäæðý, Àñêòèâà, Ìàéìóíèå, Øìçý, Øêàâòà, Äæíàñêàð, Ðàìý, Ôðêèðà è â äð. Ñåëàõ áûëî óáèòî 60.000 åçèäîâ.
4. Øòàò Ýðçðóì (ïðîâèíóöèÿ Áàÿçåò - Àëàøêåðòà), Îðòëà, Äèàäèí è â äð. ìåñòàõ áûëî óáèòî 5.000 åçèäîâ.
5. Ðàéîí Êàðñà: â óùåëüå Àëàäæàé ïðîâèíöèè Êàðñà Îçðëó (Îãóçëó) áûëî óáèòî îêîëî 5.000 åçèäîâ.
6. Ðàéîí Êàðñà: òåððèòîðèÿ Êàêàèçìàíè Êîëïý (Êîõá) ïðîâèíöèè Êàõâàçíè áûëî óáèòî îêîëî 3.000 åçèäîâ.
7.  ïðîâèíöèè Äèãîðè ðàéîíà Êàðñà, 70 ñåë: Àëàøãð, Àëàøêåðò, Àìàíêîé, Àìàí÷àèð, Àéëàñèíäæî, Ñêàð, Áàéðàìêîì, Áàäæàëè, Áàøêåíäèêâåð, Áèëèõàìåä, Òîãîðìàñ, ïðîâèíöèÿ Äèãîåà (Òýêîðà), Äóçãåëè, Òîõóáóð, Õàðàáà, Äèãàð, Õàòáà, ×èáóõëå, Êþíäî, Õàñàíäæàí, Íîêà, Øàíäðõãëè, Ñóñóë, Òàøíèêà Åçäèêà, Òóçàê, Óëèêàíä, Ïàìàðäæèê è â äð. Ñåëàõ 9.000 åçèäîâ íàñèëüíî ïðèíÿëè èñëàì.
8. Ïðîâèíöèÿ Èãäèðà ðàéîíà Ñóðìàëó: Õàðôàëó, Àë÷àëó, Áàø Ñèíàê, Áàíäàìóðàä, Ãaëè, Ãÿðìàøâý, Äàìñõàí, Çàðèáõàí, Çîðý, Õàíý, Õðáåñîð, Êàðàõòèí, Êàðàêó, Êó÷, Ìàõñóäÿ, Ìàäæðè, Øåõåðè, Òàóøàí, Ñàèáëàõ, Òàøêîðïè, Êàëî è äð.. Áûëî óáèòî îêîëî 10.000 åçèäîâ.
9.  1918ã. âî âðåìÿ ïåðåõîäà ðåê Àðïà÷àé (Àõóðÿí) è Àðàêñ óòîíóëî è ïîãèáëî îò ãîëîäà îêîëî 4.000 åçèäîâ.
10. Çàïàäíÿÿ Àðìåíèÿ, ðàéîí Àïàðàí: Àëàãÿç, Ãóíäàêñàç, Êîðáëàõ, Ñåíãÿð, Ïîøò, Äæàìøëó, Âåðõíèé Ìèðàê è Íèõíèé Ìèðàê, Ãóðóáîãàç, Äæàðäæàðèñ è áëèæëåæàùèè òåððèòîðèè ñåë, Êÿíäàëý Áàø è Íàâàëà Àäæàëý îò ðóê ðàçáîéíè÷åé øàéêè êóðäà Òàèî áåãè â 1918ã. Ïîãèáëî 800 ÷åëîâåê, ñðåäè êîòîðûõ òîëüêî 19 ÷åëîâåê áûëî èç ðîäà Ðàøèòý Àéîé. Èç ñåëà Ïîøò òîãî æå ðàéîíà áûëî óáèòî 54 ÷åëîâåê.
11. Èç äðóãèõ ñåë òîãî æå ðàéîíà ñî ñòîðîíû êóðäà Òàèî áåãè áûëî èçãíàíîâ ãëóáèíû îêîëî 600 ÷åëîâåê.
12. Íà ïðèëåãàþùåé ê ñåëå Øàìèðàì òåððèòîðèè ðàéîíà Àøòàðàê Ãðàñîðè â 1918ã. â îäèí äåíü áûëî óáèòî 24 ÷åëîâåê.
Ïîíÿòíî, ÷òî îñîáåííî äëÿ ñïåöèàëèñòîâ áûëî áû èíòåðåñíî óçíàòü, â æèòåëüñòâà è ñêîëüêî åçèäîâ ñòàëè æåðòâàìè òóðêîâ è êóðäîâ. È òàê, ïî âåðíûì èñòî÷íèêàì, äî ïåðâîé ìèðîâîé âîéíû, íà òåððèòîðèè Îñìàíñêîé èìïåðèè æèëè áîëåå 750.000 åçèäîâ, èç êîòîðûõ 500.000 ïîãèáëè îò ìå÷à, à 250.000 áûëè ðàñïðåäåëåíû ñëåäóþùèì îáðàçîì:
1. Íà òåððèòîðèþ ñåâåðíîé ÷àñòè Èðàêà â ìåñòî ïðîæèâàíèÿ ïîä íàçâàíèåì Åçäèñòàí: îêðóæàþùèå òåððèòîðèè ãîðû Ñèíäæàð, Ìóñóë, Ðíäàâàí, ñåëî Ôàêèðîâ, Àìàäèÿ, Äãîê, ñâÿùåííîå ìåñòî Ëàëø, Áàøèêà, Áàçàí è äð. ìåñòà ïðîæèâàíèÿ 100.000.
2. Øòàòû Áàòìàíè è Äèàðáåêèðè 120.000
3. Ýë – Êàìèøëè, Ñèðèÿ 15.000
4. Àðìåíèÿ 12.500
5. Ãðóçèÿ 3.000
Òàêèì îáðàçîì â êîíå÷íîì ñ÷åòå ñðåäè åçèäîâ ïðèáëèçèòåëüíî áûëî óáèòî 500.000 ÷åëîâåê.
Òóðåöêèé èñòîðèîãðàô Êÿòèá ×åëåáèí òàêæå äàåò ñâåäåíèÿ î òîì, ÷òî â 15-18 ââ íà ðàçíàõ òåððèòîðèÿõ Îñìàíñêîé èìïåðèè áûëè óíè÷òîæåíû îêîëî 300.000 åçèäîâ.
Ñïèñîê èñïîëüçóåìîé ëèòåðàòóðû.
1. Ãàçåòà “Åçäèõàíà”, 2004ã. Íîìåð 8.
2. Ãàçåòà “Åçäèõàíà”, 2005ã., íîìåð 1
3. Ãàçåòà “Åçäèõàíà”, 2006ã., íîìåð 2
4. À. Òîãå “Ãîëîñ íàøèõ ïðåäêîâ”, Å., 1997ã.,
íà ÿçûêå åçèäîâ.
5. Àçèç Òàìîÿí “Ìû åçèäû”, Å., 2001ã.
Åùå ðàç îáðàùàÿñü ê Âàì, åçèäû ïðîñÿò è òðåáóþò ïðèçíàòü ñîâåðøåííûå ïî îòíàøåíèþ ê íèì çëîäåÿíèÿ.
Ìû íå èìååì íè-êàêèõ òðåáîâàíèé, ñâÿçàííûõ ñ òåððèòîðèÿìè, à òðåáóåì äîñòîéíîãî âîçìåùåíèÿ ñîâåðøåííîãî ê íàøåìó íàðîäó çëîäåÿíèÿ.
Äâàæäû íàðîäíûé ãåðîé, Äîêòîð- ïðîôåññîð íàðîäíîé èñòîðèè
åçèäîâ è Áîãîñëîâèÿ
Ïðåçèäåíò íàðîäíîãî ñîþçà åçèäîâ ìèðà
Àçèç Òàìîÿí
0 comments:
Post a Comment